Er zijn verschillende oplossingen aangedragen voor deze vraag. Het komt neer op extra handelingen, omdat een bestaand PDF-bestand niet zelf is te wijzigen van portrait (staand) naar landscape (liggend). De oplossingen die worden gegeven zijn:\r\n

Lilypond

Lilypond gaat niet uit van het grafisch verknippen van het origineel. Hierdoor blijft de kwaliteit van de vergroting optimaal. In Lilypond zijn dit soort dingen een eitje, want je geeft aan dat het papier landscape moet en je krijgt een landscape PDF en op elke grootte die je wil, zonder verminkingen van wat dan ook. In bijgaand voorbeeld (Agnus Dei van Bizet) is het origineel staand en de vergroting (er is hier voor een 32 punts font gekozen) landscape.
Dus hoewel het in eerste instantie een beetje meer werk is, en de leercurve een stukje steiler, geeft Lilypond het voordeel dat voor iedereen de bladmuziek individueel precies op maat gemaakt kan worden. Het enige (!) dat voor deze \"conversie\" nodig is, is het toevoegen van twee simpele commando\'s aan het begin:
#(set-global-staff-size 32)
#(set-default-paper-size \"a3\" \'landscape)
wat de font-grootte aanpast (hier is gekozen voor 32 punt), plus het papierformaat (landscape), en alles blijft kloppen.
Lilypond heeft overigens al een database met duizenden werken die dus makkelijk vergroot kunnen worden. Lilypond is open source freeware en dus vrij (zonder kosten) te downloaden en te gebruiken.
Zie ook: www.lilypond.org

Lime Lighter van Dancing Dots (USA)

 

De heer Ton Arendse van de Buddybuddyphone Foundation (voorheen hulpmiddelenleverancier A.low-A.low in Amsterdam) ontwikkelt een systeem dat is gebaseerd op het programma Lime Lighter van Dancing Dots uit Amerika. Dat pakket draait nu op een forse HP pc met touchscreen. De bladmuziek wordt op het scherm van die pc met een instelbare vergroting geprojecteerd. De kleurencombinaties zijn naar wens door de gebruiker aan te passen. De muziek wordt door het systeem omgezet naar een lang lint, dat (afhankelijk van de gekozen vergroting) met meer of minder maten tegelijk op het scherm wordt getoond. De volgende maten worden met een voetpedaal opgeroepen. Navigeren is met het voetpedaal mogelijk en de muziek kan worden voorgespeeld. Dankzij het touchscreen zijn wijzigingen en annotaties in de muziek aan te brengen, wat met verschillende kleuren kan gebeuren.
Lime Lighter heeft drie versies die voor verschillende instrumenten wordt geadviseerd. De kosten per pakket bedragen $ 2.995 (Lime Lighter leggiero), $ 3.495 (Lime Lighter Presto) en $ 1.595 (Lime Lighter Liberty).
Zie ook: www.dancingdots.com

Large print Music

Large Print Music wordt ontwikkeld door hetzelfde bedrijf dat het programma Music Reader op de markt brengt. Het product is veelbelovend, het zal geen grote moeite zijn om ook zijn Music Reader erop aan te passen. Een verdere beoordeling volgt.
De beta-versie van Large Print Music uitgeprobeerd op een willekeurig stuk levert de volgende bevindingen op. Het programma heeft dat stuk omgezet naar grote tekens. Er kwam een signaal dat bij elkaar horende balken waren gedetecteerd, met de keuze of ik die combinatie wilde behouden. Vervolgens werden met een enkele klik in een simpel menu aan de linkerkant, alle balken verkend, vervolgens met weer een klik de maten en daarna de herhalingen. Toen kreeg ik de keuze om de indeling aan te geven, ik koos voor twee maal twee bij elkaar horende balken onder elkaar, op een liggend vel papier. Had nog de keuze om de kleuren om te keren in wit op zwart in plaats van zwart op wit, ik koos voor omkeren maar bleek dat later weer ongedaan te kunnen maken, door nogmaals die menukeuze te openen. Kreeg toen de keuze om het resultaat te genereren. Elke stap zet je zelf in gang, maar zo een stap werkt dan weer automatisch. Het resultaat is te zien voor het origineel (deel 1 shot.pdf) en voor de vergrote versie (deel 1 grl shot.pdf).
Het programma biedt ondersteuning bij het scannen van muziek. Ook downloaden van Internet is mogelijk. Als de muziek beschikbaar is, dan gaat het programma die analyseren. Staan er accolades en zo ja, wil je die balken bij elkaar houden? Hoe zijn de balken ingericht? Zijn er herhalingen? Hoe is dat met de maten? Na die analyse kun je aangeven, hoeveel balken je op een blad wilt en hoeveel maten op een balk. Na die gegevens te hebben ingevoerd, gaat het programma de muziek herschrijven, maar dan volgens jouw aanwijzingen, maten worden daarbij niet over twee \"regels\" verdeeld. Dat proces kost je hoogstens een paar minuten. Vervolgens kun je het resultaat afdrukken. Het is mogelijk om het resultaat naar een iPad te sturen, wat de mogelijkheid biedt om het ook daarop eens te bekijken, maar het scherm (10,1 inch diagonaal) is wel erg klein.
De kosten bedragen $ 35. Zie ook: www.largeprintmusic.nl

Sibelius

Sibelius First Instap versie 7 levert Photoscore Lite mee. Sibelius is van Avid, Photoscore is van Neuratron. Met Photoscore kun je een PDF- bestand importeren; je kunt er ook mee scannen en het resultaat opslaan als PDF-bestand. Dit PDF-bestand kun je in Photoscore Lite zelf een beetje bewerken. Het best kun je echter gebruikmaken van de optie het bestand naar Sibelius toe te sturen waar je het – zo nodig – nog wat bewerkt en waar je het via opmaak zodanig kunt behandelen dat je van staand naar liggend kunt gaan. Photoscore Lite bleek ik in huis te hebben. Ik heb het daarom ook kunnen beproeven. Bij mijn proef was het naar Sibelius overgebrachte bestand meteen in klank weer te geven en zo te horen ook meteen goed. Qua tekens moest er geloof ik nog wel iets aan verfraaid worden.
Ik heb ook nog een demoversie van Photoscore Ultimate gedownload. In tegenstelling tot de Lite-versie zou je hiervoor moeten betalen. Met de Ultemate-versie waren de bewerkingsmogelijkheden ruimer en ik kreeg er ook klank bij. Voor eenvoudige bladmuziek zou je het als zelfstandig programma kunnen gebruiken.
Voor het echte werk beveel ik Sibelius aan, te koop bij www.bax-shop.nl.
Ikzelf kan het programma niet hanteren; er schijnen JAWS-gebruikers te zijn die het wel kunnen. Ik heb ook andere programma’s geprobeerd. Er was er eentje waarmee ik meer kon, maar ook weer niet genoeg. Dat was Capella.
Als je genoegen kunt nemen met Sibelius First Instap is de prijs ten opzichte van die van andere programma’s niet hoog.

We kunnen stellen, dat dé oplossing niet bestaat, maar er zijn gelukkig meerdere wegen die naar Rome kunnen leiden.
Het is voor een ander altijd heel moeilijk om te beoordelen wat iemand nog wel of niet ziet. Alleen maar uitgaan van een bepaalde visus is verre van voldoende, daarom hier wat algemene aanwijzingen, in de hoop dat die de weg wijzen.
Ten eerste bestaat de mogelijkheid om bij een optometrist naar een speciaal op dit doel gerichte optische oplossing aan te sturen. Ze kennen dat ook van computergebruikers, die het niet gaat om een leesbril of bril voor de afstand, maar specifiek op de gewenst afstand ingestelde oplossing in de vorm van een bril, ze spreken dan van een computerbril.

\r\n

Bij alle overige oplossingen komt de pc om de hoek kijken. Het kan daarbij om verschillende toepassingen gaan. Zo kan met de pc de in deze rubriek besproken software worden gedraaid.

Voor het lezen van bladmuziek kunnen slechtzienden gebruik maken van de mogelijkheden die in de rubriek partituren zijn beschreven. Beginnende muzikanten kunnen voordat het lezen van noten een rol gaat spelen heel veel op gehoor bereiken. Het leert hen hun instrument verkennen en begrip en en het traint het absolute gehoor en begrip van de muziek zelf.
Bij het kunnen lezen van bladmuziek denk je natuurlijk aan het gewone gebruik van papieren bladmuziek. De verlichting die daarbij kan worden gebruikt, kan al veel verschil maken: Het licht moet waarschijnlijk van achteren komen, maar mag ook weer geen sterke reflectie geven, want dan gaat het voor hun ogen schitteren en wordt het allemaal erg vermoeiend. Wat dat schitteren en die vermoeidheid betreft: Een goede optometrist kan daarin veel verbetering brengen met filterglazen, juist die techniek heeft de laatste jaren sprongen vooruit gemaakt.